Rahman ve Rahim

“Kovulmuş şeytandan Allah’a sığınırım” diyelim ve o her şeyi çeken kuvveti yaşamak için; "Rahman ve Rahim Allah’ın adıyla” demek olan besmele anahtarına yapışalım ve Allah’ın Rahman ve Rahim sıfatları üzerine aşağıda kaynağını belirttiğim kitaptan hazırladığım incelemeyi hep beraber okuyalım.

Allah`ın Rahman ve Rahîm sıfatlarının her ikisi de “rahmet” mastarından türemiş olmasına rağmen aralarında anlam farklılıkları vardır. Rahman sıfatı ezel ile, Rahîm sıfatı ise daha çok ebet ile ilgilidir. Bu yüzden Allah için “dünyanın Rahman`ı, fakat ahiretin Rahîmi`dir” denilmiştir. Çünkü Allah`ın; tüm varlıkları yaratması ve yaşatması, insanlar arasında mümin-kâfir, adil-zalim, çalışkan-tembel ayrımı yapmadan hepsine rızklarını vermesi, inkârcılara da çalışma ve gayretlerinin karşılığını dünyada tam olarak vermesi, zulme ve kötülüklere müdahale etmeksizin insanların kendi tercihlerini kullanmalarına fırsat vermesi, hep Rahman sıfatının sonucudur.

İbrani kökenli olduğu da ileri sürülen rahman kelimesi, “rikkat [sevecenlik], karşılıksız yardım ve iyilik, bağışlama, acıyıp esirgeme” anlamına gelen [rahmet] kelimesinden türetilmiştir. Rahman kelimesi, Arapça’da sözün anlamını failin o işte tam yetkin olduğunu vurgulamak için kullanılan “mübalağa” kalıbında bir kelimedir ve “rahmetin en yüce derecesine sahip varlık”  anlamına gelmektedir.  Bu anlamıyla rahman, “rızkları, ihtiyaçları ve her türlü iyilikleri bağışlama hususunda, rahmetini yarattığı varlıklardan hiç esirgemeyen” demektir.   

Rahîm sıfatının ortaya çıkışı ise daha çok ahirette görülecektir. Kur`an`da pek çok ayette, Allah`ın müminleri Rahîm sıfatı ile bağışlayacağı belirtilmiştir. Rahim kelimesi, [rahmet], [merhamet] ve [ruhm] mastarından hem etkin hem de edilgin anlamlı, “çok merhametli”, “merhamet olunan”  anlamında bir sıfattır. Kök anlamı “acımak, merhamet etmek ve bağışlamak” demektir. Rahim sıfatı Kur’an’da genellikle “çok bağışlayıcı anlamına gelen [gafur] sıfatı ile birlikte kullanılmıştır.  Bu durum, Allah’ın ne kadar bağışlayıcı ve merhametli olduğuna bir delil teşkil eder. Bu sıfat, Kur’an’ın dört ayetinde [erhamür’r-rahimin =merhametlilerin en merhametlisi] şeklinde kullanılmıştır.

Besmelede de geçen bu iki sıfattan ötürü besmeleyi “Rahman, Rahim Allah’ın ismi ile” veya “Rahman, Rahim Allah ismi ile” şeklinde tercüme etmenin daha doğru olacağını da merhum Elmalılı M.Hamdi Yazır “Hak Dini Kur’an Dili” kitabının 1 nci cildinde açıklamaktadır.

Selam ve dualarımla.

Kaynak: Tebyinü!l-Kur’an 1.Cilt, Hakkı Yılmaz