Ben de Yunus Emre gibi, gönlü her şeyden üstün tutuyorum. Gönül kalp gibi değil; kalbimizde her türlü her şey barınabilir ama; gönüllerimizde asla kötüler ve kötülükler barınamaz, yer bulamaz. Gönül, tüm güzelliklerin ve iyiliklerin evi ve yuvasıdır. Gönül çok başka bir şey. Gönül üzerine yaptığım bir araştırma sonucu elde ettiğim bilgileri sizinle paylaşmak istiyorum. Biraz uzun oldu ama, umarım okumaya değer.
"...Türkçenin anlam dünyasında özel değer yüklenen bir gösterge olan gönül, türkülerde, hikmetlerde, dualarda, şiirlerde, romanlarda, öykülerde kısacası sözün dünyasında her alanda, her söylemde sıkça kullanılmıştır. Bu bakımdan gönül, Türkçenin olduğu her yerde var olan bir gösterge niteliği taşımaktadır. Kavram alanına bakıldığında, gönül sözcüğünün Türkçede duygusal kavramlaştırmaya en uygun sözcüklerin başında geldiği, en çok duygu değeri taşıyan bağdaştırma ve birleşik fiillerin bu sözcükle oluşturulduğu sonucuna ulaşılmaktadır:
Gönül almak, gönül vermek, gönül görmek, gönül kırmak, gönül eylemek, gönül yapmak, gönül avutmak, gönülden geçmek, gönüllü olmak, gönül bağlamak, gönül çekmek, gönül dağlamak, gönül yıkmak, gönlü bulanmak, gönül yakmak, gönül eğlendirmek, gönül çalmak, gönlü tutulmak, gönlünü kaptırmak, gönlü elvermemek, gönül aldatmak, gönül koymak…
Gönül dağı, gönül bağı, gönül yarası, gönül sızısı, gönül avcısı, gönül bahçesi, gönül oyunu, gönül hikâyesi, gönül sesi, gönül gözü, gönül sözü, gönül dolusu, gönül temizliği, gönül rızası, gönül dostu, alçak gönüllü, gönül davası, gönül işi, gönül uğraşı, gönül borcu, gönül sayfası, gönül defteri, gönül kitabı, gönül hırsızı, gönül çelen, gönül dili, gönül ülkesi, gönül şehri, gönül mülkü, gönüllerin sultanı, gönüllerin şahı, gönül salıncağı, gönül dostu, gönül adamı, gönül hoşluğu, gönül boşluğu, gönül deryası…
Türkçede yüz yılların tecrübeleri, gönülle söze dökülmüş ve gönül sözcüğü birçok atasözünde kullanılmıştır: Gönül seven, güzel olur, Gönül, umduğu yere küser, Gözden düşen, gönülden de düşer, Her gönülde bir aslan yatar, Gönül, ferman dinlemez, Göz görmeyince gönül katlanır, Gözden ırak, gönülden de ırak gibi. Bütün bu kullanımlar göstermektedir ki Türk insanı, evreni diliyle biçimlendirirken onu tanımlamayı gözüyle, kavramlaştırmayı ise gönlüyle gerçekleştirmiştir. Ayrıca gönül sözcüğünün Türkçede yabancılaşma eğilimini karşılayan bir benliğinin olduğu da görülmektedir. Gönül, Türkçenin tarihi boyunca zaman zaman görülen sözcükte yabancılaşma eğilimine her dönemde karşı bir duruş gerçekleştirmiş ve varlığını güçlü bir şekilde devam ettirmiştir.
Göstergeler, sadece dış dünyadaki nesneleri, olguları değil, insanın duygu/düşün dünyasındaki yani iç dünyasındaki kavramları da işaretler. Dilin dünyası, insanı kuşatan bu iç ve dış dünyanın adlandırılması/anlamlandırılmasıyla gerçekleşir. Birey, sadece maddi olanı yani gözüyle gördüğünü değil, hissettiğini de yani gönül gözüyle gördüğünü de adlandırır. Türkçenin/Türklerin duygu/düşün dünyasının dışa vurumu olarak karşımıza çıkan gönülle ilgili bütün bu söz varlığı, gönül sözcüğünün kavram alanının genişliğiyle yani ona yüklenen değerle ilintilidir. Denilebilir ki Türkçe, var olduğu günden bugüne sözün sınırsız dünyasında bir gönül deryasına dönüşmüştür. Kullanım değeri gitgide artan bir gösterge niteliği taşıyan gönül sözcüğüne ait kullanım alanının genişliği, Türkçenin gönül dünyasının zenginliği ile açıklanabilir. ..."
Kaynak: Arzu Şeyda Güven, Dergipark
29 Yorum:
Gönülleri titreten çok güzel bir yazı hazırlamışsınız Recep Bey. Emeğinize yüreğinize sağlık. Bildiğim kadarıyla gönül kelimesinin anlamını tam manasıyla karşılayan başka hiç bir dilde hiç bir kelime yok. Türkçe'mizin, dilimizin zenginliği, atasözlerimizin çeşitliliği hayranlık uyandırıcı gerçekten.
Merhabalar Yıldız, Hoş Geldiniz.
Blog sayfama yapmış olduğunuz ziyarete ve paylaşıma katkı ve destek sağlayan değerli yorumunuza çok teşekkür ederim.
Gönül üzerine daha söylenecek ve konuşulacak o kadar çok şey var ki, ağaçlar kalem olsa, denizler mürekkep olsa, yetmez!
Batı dillerinde bizim "gönül" kavramını karşılayacak bir kelimeleri yok, daha doğrusu onlar da gönül yok ki, gönlü ifade edebilecek sözcükleri olsun.
Selam ve saygılarımla.
Aaa! Gönül ile ilgili ne kadar çok deyim, söz varmış. Gerçekten şaşırdım. Başka bir dilde acaba bu kadar çok gönülle ilgili deyim var mıdır bilmiyorum. Ben de gönül zengini deyimini severim. İnsan yoksul olabilir, ayıp da değil yeter ki gönlü zengin olsun.
Sağlıcakla kalın, selamlar, saygılar.
Merhabalar Bücürükveben. Hoş Geldiniz.
Blog sayfama yapmış olduğunuz ziyarete ve gönül paylaşımına yaptığınız katkı ve destek içeren değerli yorumunuza çok teşekkür ederim.
Gönül kelimesinin karşılığı, Batı dillerinde yok. Yani bizim dışımızdaki ülkelerin sözlükleri arasında bizim gönül kelimesinin karşılığı yok. Olmadığı gibi, bizim dilimizde gönül ile ilgili ek/ekler alarak türetilmiş deyim ve sözlerin karşılıkları da haliyle olmaz. Gönül bizim işimiz. İstense gönül ile ilgili daha o kadar çok deyim ve sözler türetilir ki, bu da bizim gönlümüzün zenginliğini işaret eder.
Ben de sizi gönlü zengin, gönlü güzel biri olarak görüyorum. Kısacası alçak gönüllülüğünüze diyecek yok!
Selam ve saygılarımla.
Gönül, ruhumuzla ilgili olan bir şey.. Ruhumuzun duygusal halleri.. Ruh yoksa ne gönül kalır dünyada ne başka birşey.. Gönül ile ilgili bilgileri paylaştığınız için teşekkürler..😊
Merhabalar Ertuğrul Yıldırım.
Hoş Geldiniz.
Blog sayfama yapmış olduğunuz ziyarete, paylaşıma değerli yorumunuzla sağladığınız desteğe çok teşekkür ederim. Elbette ruh dediğimiz olgu tüm bu kavramların doğduğu yerdir, ama gönül başkadır. Gönül en temiz, en masum yerdir. Cenab-ı Hakk bile gönüllerde tecelli eder. Gönül bu kadar saf ve temiz olmasaydı, hiç Cenab-ı Hakk orada tecelli eder miydi?
Selam ve saygılarımla.
Okumaya fazlasıyla değer harika bir yazı olmuş Recep Bey. Her biri sıklıkla kullandığımız deyimler ve ne kadar fazla olduğunu şu an fark ediyorum:) Güzel bir hafta diliyorum, saygılarımla.
blogcular diyor bazen. gönül koydum, gel yorum yap diyorlar, yani üzüldüm yoruma gelmiyorsun, gel demek istiyorlar :)
spam :)
Merhabalar Deep.
Yorum onayı olmayan blog sayfalarında, yazdığınız yorumu, gönder ya da yayınla butonuna bastıktan sonra, yorumunuzun yayın girmediğini görünce, "eyvah yorum yine sapama düştü diyorsunuz" değil mi ve ikinci bir yorumla bu işi çözüyorsunuz.
"Gönül koymak", 'alındım, gücendim' anlamlarına gelir. Ne güzel değil mi? Bu gönül, nelere çare/kadir değil ki?
Selam ve saygılarımla.
Merhabalar Deep.
Bu yorumu spamdan kurtardım. Ama spam olayına örnek olarak kalsın burada.
Selam ve saygılar.
Merhabalar Sezgin Bey, Hoş Geldiniz.
Ziyaretiniz ve değerli yorumunuz için çok teşekkür ederim.
Beğendiğinize sevindim ve tekrar teşekkür ederim. Yazının metni zaten bana ait değil, ben sadece sayfama taşıdım. Gönül çok zengin bir kelime.
Sezgin bey, ihtiyaç halinde gönül ile ilgili daha o kadar çok deyim ve sözcük üretilir ki, bence bunun sınırı yok!
Selam ve saygılarımla.
Çok sevdiğim bir kelimedir, bir insana verildiğinde de söylemekten keyif aldığım bir isim. Güzel bir araştırma-inceleme yazısı olmuş, elinize sağlık Recep Bey.
Bloğunuzun bu halini sevdim, blogla ilgili araştırmalarınız sonlandı mı merak ettim.
merhabalar, gönüllere iyi gelen bir paylaşım olmuş, emeğinize sağlık..
Bir de blogunuzu takibe alamadım, bloggerla ilgili bir sorun mu anlamadım.
Gönül kelimesi ne kadar güzel bir kelime. Sizin yazınızda da bu çeşitliliği fark ediyoruz gönül kelimesiyle ilgili.
Yanlış hatırlamıyorsam Fikret Kızılok 'un Gönül isimli bir şarkısı da vardı.Çok severek dinlerdim.
Paylaşımınız için çok teşekkürler Recep Bey.
Merhabalar Sezgin Bey, Hoş Geldiniz.
Blog sayfama yapmış olduğunuz ziyarete ve değerli yorumunuza çok teşekkür ederim. Gönül, gerçekten hem anlamı, hem de zengin kullanımıyla harika bir kelime.
Bilmukabele ben de size güzel bir hafta diliyorum.
Selam ve saygılarımla.
Merhabalar Düş Tasarımcısı, Hoş Geldiniz.
Blog sayfama yapmış olduğunuz ziyarete, paylaşıma katkı ve destek sağlayan o güzel ve değerli yorumunuza çok teşekkür ederim.
Selam ve saygılarımla.
Merhabalar Maviye İz Süren, Hoş Geldiniz.
Ziyaretinize ve değerli yorumunuza çok teşekkür ederim. Takibinize aldığınız blogcu sayısını kontrol edin. Eğer bu sayı, iki yüzü geçtiyse, kimseyi takibinize alamazsınız. Takip ettiğiniz blogcu sayısını, kumanda panelinden okuma listesine girin ve yönet komutuna tıklayın ve açılan pencere oluşan listeden görürsünüz.
Selam ve saygılarımla.
Merhabalar Maviye İz süren, Hoş Geldiniz.
Blog sayfama yapmış olduğunuz ziyarete ve değerli yorumunuza çok teşekkür ederim. Paylaşımı beğendiğinize sevindim.
Selam ve saygılarımla.
Merhabalar Momentos, Hoş Geliniz.
Ziyaretinize ve paylaşıma katkı ve destek sağlayan değerli yorumunuza çok teşekkür ederim.
Aslında benim blogla ilgili araştırmalarım asla bitmez! Ama ara vererek yaptığım araştırmalarım bitmekle birlikte istediğim bir sonuca ulaşamadım.
Selam ve saygılarımla.
rica ederim.
kumanda panelinden takipçi sayısını gözden geçirince düzeltebildim sorunu, teşekkürler.
Merhabalar Maviye İz Süren.
Sorunu çözdüğünüze sevindim.
Selamlar.
Merhaba Recep Bey...
Gönlünüz dert görmesin! Nasıl güzel, ayrıntılı, derinlemesine bir paylaşım...Yazınız hiç de uzun değil, hem de okumaya değer bir yazı...
Gönül kelimesiyle birlikte bağdaştırma ve tamlamalı haliyle çok sık kullanırım. Pek severim bu kelimeyi. Sevdiklerime ve saygı duyduklarıma da hep derim, gönlün dert görmesin diye.
Gönül ile ilgili listeye naçizane ben de eklemek isterim. Deli gönül ve gönül kadını...
Ayrıca size katılıyorum. Gönül, kalp değildir. Tamamen güzel hisleri barındıran yuvadır. Umarım hep gönlü güzel insanlar karşınıza çıkar.
Çok kıymetli paylaşımınıza teşekkür ediyorum.
Sağlıcakla kalın. Selam ve saygılarımı gönderiyorum size.
Merhabalar Kıymetli Kardeşim Nazlı Toaç.
Hoş Geldiniz.
Blog sayfama yapmış olduğunuz ziyarete ve değerli yorumunuzla paylaşıma sağladığınız katkı ve desteğe çok teşekkür ederim.
Deli gönül ve gönül kadını ilavenizle gönüller daha da bir kıymetlendi, değerlendi. Gerçekten Batı dillerinde karşılığı olmayan, bu eşsiz gönül kelimesi ile ilgili ne yazılsa, ne söylense azdır. Gönül, uçsuz bucaksız bir deryadır.
Selam ve saygılarımla birlikte, size sağlık, sıhhat ve afiyetler dilerim.
Ne güzel bir yazı olmuş. Okurken keyif aldım. Ne çok şaire, ozana ve ne çok söze eşlik etmiş. Gönül, iç dünyamızın sesi, duygularımızın dışa yansıması. Gönül adı üstünde insanı insan yapan özelliklerden biri. Mevlana'nın da dediği gibi, "Gönül dili, bambaşka bir dildir... Hiçbir dile benzemez." Saygılarımla
Merhabalar Mehpare Öğüt Şengül.
Hoş Geldiniz.
Blog sayfama yapmış olduğunuz ziyarete ve paylaşımı beğendiğinizi ifade eden değerli yorumunuza çok teşekkür ederim.
Gerçekten gönül dili bambaşka bir dil. Aslında bu dil üzerine de yoğunlaşmamız gerekiyor.
Selam ve saygılarımla.
Kesinlikle katılıyorum tskler
Merhabalar, Mehpare Hanım Kardeşim.
Cevab-i yorumunuz için çok teşekkür ederim.
Selam ve saygılarımla.
Yorum Gönder
YORUMLARINIZ HEMEN YAYIMLANIR