Namazın Zamanında Kılınması

Merhabalar.

Prof. Dr. Hüseyin Atay Hocamın Kur'an'a Göre Araştırmalar-II kitabından "Kaza Namazı" ile ilgili bahsi inceledikten sonra, kaza namazı vardır ya da yoktur gibi tartışmaları bir tarafa bırakarak konuya başka açıdan biraz daha makul ve mantıklı yaklaşarak herkesin istifade edebileceği şekilde bu hassas konuya ışık tutmak istiyorum.

Prof. Dr. Hüseyin Atay, netice olarak namazın edası, yani zamanında kılınmasının önemli olduğunu vurguladıktan sonra, namazın zamanında kılınmamasını aşağıda sıralanan şu dört sebebe da­yandırmanın ihtimali bir vakıa olarak görüleceğine işaret etmektedir.

1. Uykuya kalarak namaz vaktinin geçmesi,

2. Namazı unutmuş olarak vaktin çıkması,

3. Zor ve sıkıntılı bir durumda namaz kılma imkanının bulunmaması,

4. Tembellikten ve üşenmekten ötürü namazı kılmamak.

Hz. Peygamber Hayber savaşından dönerken, uyku basınca bir yerde gecelediler. Bilal'e, "bizi bekle", dedi ise de o da dayanamadı, uyudu. Ancak güneşin kızdırması ile uyandılar ve sa­bah namazını güneşin doğuşundan önce kılamadılar. Hz. Peygamber bir emir verdi. Saban namazını kıl­dıktan sonra Hz. Peygamber "Uyuya kaldığınız veya unuttuğunuz namazı, hatırladığınızda ve uyandığı­nızda kılın, o namazın vakti o zamandır" (63)  buyurdu. Hüseyin Atay, bu şekilde kılınacak namazın, kaza namazı hükmünde olmadığını ve Cenab-ı Peygamber'in tatbikatına uygun olduğunu söylemektedir.

Prof. Dr. Hüseyin Atay, üçüncü maddedeki hükme gelince Hz. Peygamber'in Hendek savaşında öğle, ikindi, akşam ve yatsı olmak üzere dört vakit namazı savaşın şiddeti, sıkışık ve zor durumu dolayısıyla kılamamış olmasıdır. Gece bunları kaza etmiştir. Aslında yatsıyı zamanında kılmıştır yani iki vakit kazaya kalmıştır. Böyle sıkışık zamanda, insan namaz kılma imkanını bulamamışsa, fırsat bulduğu ilk anda onları kılar. Çünkü sıkışıklık ve imkansızlık bir özür teşkil eder. Bu şekilde kılmaya fakihlerin deyimi ile kaza denilebilir. Aslında Kur'an'da ve hadiste kaza ve eda aynı manada kullanılmıştır. Önemli olan belli bir vaktin namazının kılınmasıdır. Buna eda veya kaza demek, farklı bir hüküm doğurmaz. Hz. Peygamber savaş gibi pek önemli, zor bir durum dolayısıyla namaz kılamamıştı. Müslümanların, yalnız savaş anında zorlukla karşılaşacaklarını düşünmek, dar ve kısıtlayıcı bir mana olur. Bugünkü hayat şartlarında bazen öyle zor ve sıkışık vakitler olur ki, insan namaz kılma imkanı bulamaz. Namaz aklından çıkmış değil, onu hatırlıyor, ama kılamıyor. Böyle durumlarda kılamadığı namazları, sonradan kılar demekle birlikte Hüseyin Atay, bu gibi zor durumlarda kılamadığı namazlarını sonradan tertiple eda olarak kıldığını söylemektedir. Bu şekilde imkansızlık ve zorluktan dolayı kılınamayan namazların vakitlerinden sonra kılınmasının Hz. Peygamber'in tatbikatına uygun olduğunu bildirmektedir. (64)

Prof. Dr. Hüseyin Atay dördüncü maddede zikredilen tembellik, gevşeklik, ihmal ve aldırış etmemek gibi sebeplerden dolayı vaktinde kılınmayan namazların kazasının olmayacağını, bunların ancak, tövbe ile affa uğrayacağını. Çünkü tövbenin en büyük günah olan putperestliği silip götürdüğü gibi namazı ihmal etmek gibi büyük bir günahı da silip götüreceğini bildirmektedir.

Prof. Dr. Hüseyin Atay, dini kolay göstermenin farz; zor göstermenin yanlış, yasak ve haram olduğunu söyleyerek böylece konuya son noktayı koymuş bulunmaktadır.

63    Müslim, c.5, s.181, 193.

64    Ebu Bekir Merginani (593h / 1196m), Fethu'l-Kadir Şerhi içinde c.l, s.346 vd.

Recep Altun

Selam ve dualarımla.

NOT:  Eleştiri ve Görüşleriniz İçin: yazblogcu@gmail.com   

Öğretmenler Günü

Ülkenin bugünlere ulaşmasında gayreti ve çabası bulunan tüm öğretmenlere teşekkür etmekle birlikte, eğitim camiasının 24 Kasım Öğretmenler Günü'nü kutlarım.

ÖĞRETMENİM

Ne horozlu şekerim

Ne de paslı çemberim

Defterim, kalemim

O benim öğretmenim

Alfabemde hece hece

Rüyalarımda her gece

Her gün bizlere imece

Sever bizi öğretmence

Çarpan yüreklerimize

Kanayan dizlerimize

Dönmeyen dillerimize

Sevgi katar sevgimize

Onun adı öğretmendir

Her derdimize çaredir

O kanatlı bir melektir  

Yeri gelir, bir annedir

Ona,  Allah sabır vermiş

Gönlüne merhamet vermiş

Çocukları sevsin diye

Kocaman bir yürek vermiş

                                                                                                                                               Recep Altun

İğneyi Kendime

Merhabalar Değerli Blogger Kardeşlerim.

Elimden geldiğince burada hep güzel ve yararlı şeyler paylaşmaya gayret gösterdim. Politikadan, siyasetten, sanattan, edebiyattan, iyilikten, kötülükten, ahlaktan, hukuktan, dinden, imandan derken yelpazeyi epeyce genişlettim.

Ben bloglamaya şiir ile başlamıştım. Yaşadıklarımızdan, duyduklarımızdan, gördüklerimizden ve okuduklarımızdan çok etkilenmiş olmalıyız ki, bu bloğun yelpazesi böyle genişlemek zorunda kaldı. Bazen yazmaya doyamadık, bazen de kalem oynatmayı bile canımız istememişti.

“Yazmak yürek ister” derler ya, hani doğru söz vesselam. Gerçekten elimde birkaç konu var, yazmakla yazmamak arasında sıkıştım kaldım. Yazmaya karar verdiğim konu üzerinde önce gece gündüz bir araştırma yapıyorum, konunun metnini yayına hazır hale getirdikten sonra dönüp konuya tekrar bakıyorum ve yayınlamaktan vazgeçiyorum. Hangi tür paylaşımlarda ve neden vazgeçiyorum, biliyor musunuz? Paylaşacağım konu bir başkasına ait ise, başkasına ait olan bu metinde gördüğüm aksaklıklara el atarak düzeltme yetkim olmadığı ve orijinal haliyle yayınlamak da içime sinmediği için tekrar vazgeçiyorum. Doğru yapıp yapmadığımı artık sizlerin takdirine bırakıyorum.

Medyanın sadece kendi uzmanına söz hakkı veren anlayışını kimler kırdı biliyor musunuz? Bloglar kırdı. Eğer herhangi bir kişi uzmanlığından eminse ve görüşlerini de başkalarıyla paylaşmak istiyorsa,  blog müthiş bir imkan sunuyor. İşte, ezberleri ve zorları bozan bloglar olma yolunda devam edebilmek için paylaşacağımız konularda yeterince araştırma yapmak suretiyle konunun uzmanı olmamız gerekiyor. Aksi halde kes, kopyala yapıştır yöntemiyle yaptığımız paylaşımların hiçbir değeri kalmıyor.

Ben burada tüm bunları niye yazıyorum biliyor musunuz? Sadece kendimi eleştirmek için yazıyorum. Yani iğneyi önce kendime batırmak istiyorum. Kimseye de çuvaldız batırmak niyetinde değilim. Örneğin: İlmine güvenilir ve konusunda uzmanlığı tescil edilmiş olan  Prof. Dr. Hüseyin Atay’ın kitaplarını okuduktan sonra, kendimce de makul gördüğüm ve paylaşmakta fayda mülahaza ettiğim konuları hiçbir değişiklik yapmadan aynen kitabından alarak orijinal haliyle sizlere aktarıyorum ve sonra doğrumu yapıyorum, yanlış mı yapıyorum diye tekrar tereddütler yaşıyorum. Neden mi? İnançlı insanların kafalarını karıştırmaktan rahatsızlık duyduğumu bir kere itiraf etmeliyim. Ama işin doğrusunu da nasıl öğrenebileceğimiz konusunda  başka bir yolu ve yöntemi var mı diye de düşünüyorum ve bu konuda değişik yollar aramaktan da vazgeçmiş değilim.

Gerek bizzat kendi yazdığım, gerekse alıntılar yaparak paylaştığım her konuda gördüğünüz yanlış ve yanlışlarım hakkında beni uyarmaktan ve eleştirmekten asla çekinmeyiniz. Ben, eleştirilere ve uyarılara açık bir blogcu olarak yayın hayatıma devam ederek bu safta yerimi almak istiyorum.

Selam ve dualarımla.

Recep Altun

Nejat Uygur'u Kaybettik

Tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu Nejat Uygur, tedavi görmekte olduğu Medistate Kavacık Hastanesi'nde 18 Kasım 2013 Pazartesi günü saat:19.45 sıralarında, 86 yaşında iken hayatını kaybetti.

"Nejat Uygur’u anlatacak en güzel sıfat; ‘tiyatro delisi’dir. Eğer deli olmasaydı, mini bavulunu yanına alıp tiyatrosuyla Anadolu’yu karış karış gezer, karavanlarda yatar mıydı? Çocukları Süheyl, Behzat, Kemal Uygur’un otel odalarında doğmasına izin verir miydi? Yıldızının parladığı dönemde sinemayı elinin tersiyle iten, batma pahasına özel tiyatro kuran biri değil de nedir? Boşuna demiyordu eşi: “Nejat’ın hiç hırsı olmadı, alkışlardan başka... Olsaydı villalarda yaşardık. Evliliğimizi şöyle özetlerdi: "Şeker yersiniz ağzınız tatlanır, biber yersiniz acır ya. İşte bizim evliliğimiz. Ancak hayatında tiyatro bizden daha önemli."

Büyük Usta'ya, Cenab-ı Hakk'tan rahmetiyle muamele eylemesini; sevenlerine, yakınlarına ve sanat camiasına da sabr-ı cemil ihsan eylemesini niyaz ederiz. Toprağı bol, mekanı cennet, ruhu şad olsun.

Yenilik

Merhabalar.

İnsanın hep aynı şablonu görmekten içi sıkılıyor. Arada sırada bir yenilik yapması lazım diye düşündüm. Bir diğer konu ise sağ kolondaki menü alanlarımı o kadar çok şeylerle doldurmuştum ki, sayfanın hareketliliği ve hızı azalmıştı.

Şu anda uyguladığım şablon, Blogger'in eski klasik şablonlarından Minima'dır. Bu şablon, eski şablonuma göre daha hızlı açılmakla birlikte, şablonun ana sayfasında, ya da diğer işlemlerinde iken, daha hızlı ve seri hareket edebiliyorum. Ana sayfada görünür olan post sayısını azaltmak ve postlarımız için eklediğimiz resimlerin çözünürlüğünün de düşük olması sayfamızın hareket hızını ve performansını artırmaktadır. 

Bir müddet, bu şablon ile güzel ve yararlı şeyler paylaşmak dileğim ile birlikte hepinize hayırlı günler dilerim.

Selam ve dualarımla.

Cambaz Olmak

Kelimelerin kokusunu alıyorum

Okuduğum kitaplardan

Sayfalarından esen rüzgar 

Bana hasretin, özlemin

Kokusunu getiriyor

Ne kadar masum

Ne kadar güzel

Ve ne kadar huzurlu ve mutlu

Ve ben hep böyle kitapların

Sayfaları arasında

Kelimelerle olmak istiyorum

Çünkü, beni sadece onlar anlıyor

Ve ben sadece onların arasında

Kendimi buluyorum.

Dünya mı?..

O, çok acı bir gerçek!

O, kitabı okumak için

Cambaz olmak gerek.

Recep Altun

Nafile Namaz

Nafile kılınan namazlar (sünnet-i müekkede de nafile namaza dâhildir) hakkında zaman zaman açıklamada bulunarak ve münasebet düştükçe tekrar ederek yanlış anlaşılmaların önüne geçmek istiyoruz. Hiçbir işi olmayan veya iş yapamayan kimselerin oturarak veya ayakta nafile namaz kılması çok isabetli olur. Onun geçmiş ve geleceğe ait kötü şeyleri düşünmesine engel olur. Bu gibi şeyleri düşünmek insanın asabını bozar ve onu hasta eder. İnsan, bu şekilde nafile namaz kılarken yalnızlıktan da kurtulur. Kendisini Allah'ın huzurunda hissederek ve bilerek O'nun koruyuculuğuna sığınır, artık kimsenin kendisine zarar vermeyeceğine inanır, içinde korku ve endişe kalmaz.

Daha birçok faydası yanında bu nafile namazların, kılınamayan farz namazların yerini dolduracağını Hz. Peygamber bir hadisinde şöyle buyurmuştur: "Ebu Hureyre rivayetinde Hz. Peygamber demiştir ki: "İnsanın kıyamet günü ilk hesaba çekileceği şey namazdır. Namazı tam bulunmuş ise, tam olarak yazılır. Eğer eksik bulunursa Allah der ki: Nafile namazı var mıdır? Bir bakın! Nafile namazı ile kaçırdığı farz namazlar tamamlanır. Diğer işleri de böyle hesaba çekilir."(82) Yani farz olan işlerinde de bir eksiklik olursa, nafile ve fazladan yaptığı iyilikler ile tamamlanır. Burada önemli olan iki husus vardır: Birincisi; vazgeçilmez olan farzlara ehemmiyet vermek ve onlar üzerinde titizlik göstermek lazımdır. Çünkü insan ahirette onlardan sorguya çekilecektir. İkincisi; farzların dışında kalan gönüllü ve nafile ibadetler, sadakalar ve iyi işlerde yapılan yardımların önemli olduğu belirtiliyor. Bunların iki işlevi ortaya çıkıyor: Birincisi, farz olanlardan eksik olanları tamamlamak, diğeri de insanın derecesini ve seviyesini yükseltmektir. 

Yalnız şunu hatırlatmak isteriz ki, farz namazlardan eksik olanların nafilelerle tamamlanması, farz namazların kaza edilmesi gerektiğini göstermez. Çünkü, vaktinde kılınmayan namaz kaza ile telafi edilemez. Ancak tövbe ile telafi edilir. Hadis-i şerifte geçen farz namazlardan maksat, tövbe edilmemiş olanlardır. Zira tövbe edilmiş namazlar affa uğramıştır. Onlar sorulmaz. Affın kabul edilmesinden şüphe edilecek olursa kılınan namazların kabulünden de şüpheye düşmek gerekir. Bu her şeye teşmil edilirse dinde güven kalmaz. Allah tövbeyi kabul edeceğine söz vermiş ve küfrü bile tövbe ile affedeceğini söylemiştir. Artık bundan sonra tövbeden şüpheye mahal yoktur. Tövbe, yapılan günah ve işten pişmanlık duymak ve gönlü cız etmekten ibarettir.

(82) Süneni Nesai, c.l, s.232-233.

Prof. Dr. Hüseyin Atay

Kur'an'a Göre Araştırmalar-II

Dertlerinizle Yaşamayı Öğrenin

Fotoğraf:İnternetten Alındı Anonimdir.

Bu dünyada sadece ben yaşamıyorum. Benden başka milyarlarca insan var. Bu dünyada sadece benim derdim yok, milyarlarca insanın sayısız dertleri var. Bu dertler olmak zorunda, hatta olmazsa olmazlarımızın içindedir ve hem de yeri baş köşededir. Bir dertsiz gününüz olsun da bakın bakalım, o günü nasıl geçireceksiniz?.. Derdiniz olduğu için şükredin. Hatta Cenab-ı Hakk’a yalvarırken “Neden bu derdi bana verdin?” diye serzenişte bulunmayın, bilakis “Bu derdi bana verdiğin için sana şükürler olsun Rabb’im” diye dua ve şükürde bulunun. Dertlerinizle yaşamayı öğrenin ve onlara alışın. Sakın onlardan nefret etmeyin, hatta onları sevin. Hem de bir kirpinin yavrusunu sevdiği gibi sevin; asla pişman olmayacaksınız, bilakis çok mutlu olacaksınız. Bu dertleri size arkadaş kılan Cenab-ı Hakk’ın hikmetinden sual olunmaz, hep O’na “hayırlısını ver!” diye dua etmiyor muyuz? O halde, bu yakınmalar niye?  Hem O’ndan hayırlısını talep ediyoruz, hem de verdiklerine razı gelmiyoruz. Hakkımızda neyin hayırlı, neyin hayırsız olduğunu O’ndan daha mı iyi bileceğiz haşa! Siz O’ndan razı olun ki, O da sizden razı olsun. Dolayısıyla dertlerimiz bize bir yoldaş ve bir arkadaş olsun. Dertlerimizin bize bir dert değil, bir dost olmasının yolunun, O’nun rızasından geçtiğini unutmayalım.

Recep Altun

Cuma Namazı

cuma namazında farz olan sadece hutbe okumak ve iki rekatlık cuma namazıdır

Mesela cuma namazını ele alalım. Cuma namazında farz olan sadece hutbe okumak ve iki rekatlık cuma namazıdır. Bu ikisi farz, yani vazgeçilmez prensiptir. Geri kalan sünnetleri kılmak nafiledir. Kılınmasalar da olur. Hele zuhri ahir denen öğle namazının kılınması şer'an caiz değildir. Cuma namazını kılamayan kimse yalnızca o günün öğle namazının farzını kılar. Arkadaşlarımızdan Prof. Dr. Mehmet Hatipoğlu'nun zuhri ahir namazının caiz olmadığı hususunda yaptığı incelemenin yayımlanmasını ve bu meselede müslümanlara bir kolaylık getirmesini umarız. Bu tahakkuk ederse, cuma namazının önemi daha artarak müslümanlara iyi hizmette bulunma imkanı doğar. Bunun tatbikatı şöyle olabilir: Veciz bir hutbeden sonra imam cuma namazını kıldırarak cemaate döner, iki satırlık sesli bir dua yapar ve cemaat dağılır. Aslında böyle bir duaya da gerek yoktur. Bu da memleketimizin yanlış bir geleneğidir. Acele işi olmayan veya hiç işi olmayan kenara çekilerek istediği kadar nafile namaz kılabilir. Ama zuhri ahir olamaz, çünkü bu meşru değildir. Böylece işine giden de kolay gider, nafile namaz kılacak olan da rahatça kılar.

Prof. Dr. Hüseyin Atay
Kur'an'a Göre Araştırmalar-II

Yolculukta Namaz

gerçek müslümanlık, müslümanlığı başkasına beğendirmektir.

Şimdi gündelik hayattan birkaç misal vermek, meseleyi daha iyi anlatmaya yarayacaktır. Kırk sene önce fakülte talebesi olarak vapur yolculuğu yaparken namazların sadece farzlarını ikişer rekat kılıyordum. Sünnetleri kılmaya gerek olmadığı için kılmıyordum. Vapurda beraber yolculuk ettiğimiz, babamdan daha yaşlı bazı kimselerin, benim bu şekilde kolayca ve rahatça namaz kılmamdan rahatsız olduklarını konuşmalarından anladım. Bana işittirecek şekilde, birbirlerine memleketlerine gittikleri zaman yolculuk esnasında kılamadıkları namazları kaza edeceklerini söylüyorlardı. Onlara ders vermeye kalkmadım. Ama şunu anladım ki, kabahat dini yanlış anlatanlarındır. Çünkü yolculukta farzlar ikiye indiği halde, sünnetlerin olduğu gibi kılınması gerektiği anlatılır ki, bu yanlıştır. Bu kimseler, aslında dört rekat farz olan öğle namazının yolculukta iki rekat olacağını ve bunun da müslümanlıklarında bir eksiklik yapmayacağını biliyor olsalardı, namazlarını kılacaklarından emin olurlardı. 

Görülüyor ki, sünnetler farzların kılınmasına mani oluyor. Herhangi birinin, çıkıp da farzı kılan sünneti de kılar veya kılsın diyerek dini zora sokmaya ve herkesi kendisine benzetmeye hakkı olmadığını bilmesi de bilinmesi de vazgeçilmez bir farzdır. Adamlar namaza karşı değillerdi. Ama öğrenmişlerdi ki, namazların farzı kaza edilirken sünnetleri kaza edilmez ve yolculukta kazaya kalan farz namaz nasıl farz olduysa o şekilde iki rekat kaza edilecektir. O halde seferde eda edilecek namaz ile kaza edilecek namaz arasında sekiz rekat fark vardır. Ama namazların kaza edilmeyeceğini duymamışlardı. Dinde kolaylık esasını da, bu esasın nasıl olacağını da işitmemişlerdi.

Şehirlerarası yolculukta namaz kılarken de, sadece farzları kılıp otobüse yetişmek ve otobüsü bekletmemek gerekir. Otobüsteki namaz kılmayanlardan intikam almak veya niçin namaz kılmadıklarının hesabını sormak istercesine onları bekleterek, sünnetleri de kılarak kendilerine müslüman görüntüsü vermeye çalışmak çok yanlıştır ve İslami nezaket değildir. Kendi şahsi fiyakasına karşılık, İslami kötülemektir. Otobüsteki bunca yolcunun gizli ve aşikar nefretini kazanmak dışında, iyi ki öyle bir müslüman olmadıklarını, içlerinden onlara dedirtmekte olduğunu bilmesi lazımdır. Böyle yapanlar ahmak ve akılsızdır. Çünkü, böylece başkalarını dinden nefret ettirmektedir ki, Hz. Peygamber'in koyduğu yasak bunun ne kadar kötü olduğunu gösterir. Bu İslamın zor olduğunu ve hayat dini olmadığını fiilen göstermekten başka bir intiba uyandırmaz. Ama hiç kimseye zararı olmadan iki rekat farzı kılıp gelmiş olsa, bu davranışı onu gören birçok kimsenin dikkatini çeker ve bir kısmını da imrendirir. Gerçek müslümanlık, müslümanlığı başkasına beğendirmektir. Böylece daha sonraki seferlerde kılmayanların içinden kılacaklar çıkması mümkündür. İlk müslümanlar İslamiyeti böyle kolaylıkla fiiliyata dökmüş, yapmış ve yaymışlardır. 

Başka bir misal de işçi ve memurlardan vereceğim. İster memur ister işçi olsun, bir müslümanın farz namazlarını kılması zorunludur. Çünkü farzların, dinin vazgeçilmez esaslarından olduğunu herkes bilir. Ancak namaz kılacağım diye farzın yanında sünnetleri de kılarak vazifesine geç gelmesi dinen caiz değildir. Farzı kılıp zamanı geçirmeden vazifesine dönmesi gerekir. Çünkü vazifesi de namazı gibi farzdır. Sünneti yerine getirmek için, çalışma farzını terk etmesi veya eksik yapması haramdır ve geç kaldığı müddette yevmiyesine ne isabet ediyorsa, o miktar kazancına haram karıştırmış olur. Haram yemek, şirkten sonra günahların en büyüğü sayılır, haram yemek namazları boşa çıkarır.

Prof. Dr. Hüseyin Atay

Kur'an'a Göre Araştırmalar-II

Namaz (3)

Böyle suni ve yapmacık birtakım işler ve zorlamalarla dini yenmeye çalışan kimse, dine yenik düşer.

Hadis-i şerifte, beş vakit namazın bu vakitlere tahsis edilmesi, farz namazların en faziletli bedeni ibadet sayılmalarından anlaşılmaktadır.(26)  Daha açık olarak anlatmak istersek şunu söyleyebiliriz: Herhangi bir kimsenin, dinin koyduğu hükümleri az, hafif görüp kamil ve iyi bir müslüman olmak için emredildiği kadarını yapmanın yeterli gelmeyeceğine inanması ve kendisinin daha çoğunu, daha ağırını veya sertini yapabilecek güçte olduğunu düşünmesi, sonra da tutup dinin hafif ve kolay hükümlerini ağırlaştırarak, çoğaltarak yapmaya, kendisine tatbik etmeye koyulması ve başkalarını da kendisi gibi hareket etmeye teşvik etmesi veya zorlaması yanlıştır. 

Dinin getirdiği hükümlerin üstüne fazlasını ekleyerek ve onları sertleştirerek başkalarından daha çoğunu yapmak suretiyle üstün olmaya çalışan kimse, dinin bütün hükümlerini her zaman gereği gibi, yerli yerine ifa etmekten aciz kalır. Böylece bitkin ve mecalsiz düşer. Çünkü, yüce Allah dini, insanın rahatlıkla yapması için onun tabiatına ve yaratılışına uygun olarak vaz etmiştir. İnsan tabiatını zorlayarak dini hükümleri sertlikle ve haddi aşarak sınırları dışına taşıran kimse, dini hakiki mecrasından dışarı çıkarmış olur. Böyle suni ve yapmacık birtakım işler ve zorlamalarla dini yenmeye çalışan kimse, dine yenik düşer. 

Hz. Peygamberin dini yenmeye kalkışanın dine yenik düşeceğine dair ifadesi çok önemli ve dikkat çekici olmalıdır. Dini hükümleri zorlaştıran, onları uygulamada zorluk çıkaran kimsenin, sanki dine karşı savaş açmış bir insan gibi tasvir edilmesi, sonunda savaşta yenilenler için kullanılan, mağlup olur ve yenik düşer gibi tabirlerle anlatılması, böyle bir kimsenin dini açıdan kötü bir durumda ve mevkide olduğunu gösterir. Oysa dini zorlaştıran kimse, cahillerin gözünde daha iyi ve kamil bir müslüman gibi görünse de gerçekte iyi bir müslüman olma niteliğini yitirebilir. Aynı zamanda dini başkasına ağır ve sert göstermiş olacağı için dinin aleyhine davranmış olur. Yabancı bir kimse, ancak bu şekilde dindar olunabileceğini zannederek dinden soğuyabilir. Bu gibi kimselerin davranışları, dinin aleyhinde en etkili propaganda olur. Bunlar sevap kazanacağım derken günah işlerler.

(26) Ahmed b. Muhammed Kastallani (851-923K / 1447-1517m), Şerhul-Buhari, c.l, s.22, Şuruh-Buhari, c.l, s.207.

Prof. Dr. Hüseyin Atay

Kur'an'a Göre Araştırmalar-II

Namaz (2)

İslamın getirdiği bu düzen, 

insanı ilahileştirerek ona canlılık ve dinçlik verir.

Beş vakit namaz için tayin edilmiş olan vakitlere dikkat edilecek olursa, bu vakitlerin insanın istirahat edeceği ve yeniden bir işe başlayacağı zamanlara denk geldiği görülür. Örneğin öğle vakti insanın çalışmaya ara verdiği, yemek yediği ve dinlendiği bir vakittir. Öğle namazının böyle dinlenilen bir vakitte farz kılınmasının sebebi de insana kolaylık tanımaktır. İnsan, bu vakitte nasıl olsa işini gücünü bırakacaktır. O esnada kendini Allah'a yönelterek ondan manevi güç ve destek alması, güvence ve yardım isteyerek yeniden işine başlaması, İslamın hayata getirdiği düzeni ve insanın maneviyatına kattığı gücü gösterir. İslamın getirdiği bu düzen, insanı ilahileştirerek ona canlılık ve dinçlik verir, maddi ve manevi olarak bütün varlığıyla işine daha iyi başlamasını sağlar. 

Çalışmanın bir ibadet olduğunu da biliyoruz. O halde bir ibadetten diğerine geçerken insan yeni bir işe başlamanın neşe ve gücünü hisseder. Bu, insanı monoton bir işte çalışıp bıkmaktan, usanmaktan, başını döndürüp sersemlemekten kurtarır. İkindi namazı da istirahat edilecek bir zamana denk getirilmiştir. İkindi vaktinde de istirahata ve dinlenmeye ihtiyaç vardır. İşte bu da insanın çalışma vakitlerini ayarlamasına yardımcı olur. Akşam, yatsı ve sabah namazlarının da yeni bir işin veya hayatın yeni bir safhasının başında ve istirahat zamanlarında farz kılınması da, hadiste ifade edildiği gibi kolaylık içindir. Namazların, böyle değişik ve belli vakitlere tahsis edilmesi, insanın yaşamının belirli dönemeçlerinde Allah'a yönelerek manevi güç kazanması ve ruhunu saflaştırmak suretiyle enerjisini tazelemek içindir.           ./..

Prof. Dr. Hüseyin Atay

Kur'an'a Göre Araştırmalar-II

Namaz (1)

İslamda ya hepsini tam yap, ya da hiç birini yapma şeklinde bir kaide ve hüküm yoktur!

Din, insana kainatın varlık kaynağı Vacibül-vücud'a, yani en yüce hayır olan Allah'a bağlanmayı ve sonra işlerini en iyi ve güzel şekilde nasıl yöneteceğini öğretir.

İbadetler, başlı başına bir ünite ve vahdet halindedir. Mesela öğle namazının farzı dört rekattır (seferde iki rekattır). Bu bir ünitedir. Bu dört rekatın ifası için abdest gibi bir takım şartlar bulunmaktadır. Bunlar yapıldığı takdirde öğle namazının farzı eda edilmiş olur. Başka bir şeye bağlı olmadan insan bu namazın sorumluluğundan çıkmış bulunur. 

Öğle na­mazının farzının, ne önceki ne de sonraki sünnetle, ve ne de diğer vakit namazlarının farzları veya sunnetleriyle alakası yoktur. Her biri ayrı ve başlı başına bir ünite ve vahdet olup hepsinin sorumluluğu ve yükümlülüğü ayrı ve müstakildir. 

Farzlar birbirine ve sünnetler de farzlara bağlı değildir. Bunun için bir müslüman beş vakit namaz kılamıyor ise de, herhan­gi bir vakti kılmaya fırsat ve imkan bulursa, o zama­nın namazını kılmalıdır. Hepsini kılamaması halinde kılabildiklerini de ihmal etmesi asla doğru bir man­tık olmaz. Kaç tane kılabiliyorsa o kadarını eda et­miş ve onların sorumluluğundan kurtulmuş olması gerekir. 

İşte Hz. Peygamberin ibadet için en kolay vakitlerin tercih edilmesini tavsiye etmesi, bu açıdan farz ibadetlere de şamildir. Beş vakitten hangisini kılmak kolayına geliyorsa onu kılmalı ve kılabilece­ği kadarını ihmal etmemelidir. İslamın emri ve Hz. Peygamberin tavsiyesi bu yoldadır. Yoksa, İslamda ya hepsini tam yap ya da hiç birini yapma şeklinde bir kaide ve hüküm yoktur. Böyle söyleyenler cahil kimselerdir ve onlardan kaçmak gerekir.          ./..

Prof. Dr. Hüseyin Atay 

Kur'an'a Göre Araştırmalar-II

Fikirlerimizdesin

Büyük önder Mustafa Kemal Atatürk'e olan sevgimiz hiç bitmeyecek. Türk milleti olarak; O'nu, ebediyete intikalinin 75. yılında bugün; bir kez daha sevgi, saygı, özlem ve rahmetle anıyoruz. 

Recep Altun

Din Kolaylıktır

Başlangıçsız her şeyin evveli, nihayetsiz her şeyin sonu; Kadim, Kerim, fazilet  ve cömertlik sahibi, varlığı kendinden olan Cenab-ı Hakk’a sonsuz hamd ve senalar olsun. Kıyamete dek salat ve selam, Rahmet Nebisi Cenab-ı Peygamber’e, O’nun sahabilerine, O’na uyanlara ve O’nun yolundan giden müminlere olsun.

Namazlarla ilgili konuya girmeden önce din de kolaylık ilkesine bir açıklık getirmek üzere Prof. Dr. Hüseyin Atay hocamın “Kur’an’a Göre Araştırmalar” kitabından orucun başlangıcı ile ilgili ihtilaflı bir konuya nasıl çözüm getirildiğine ilişkin kısa bir bölümü paylaşmak istiyorum.

Hz. Aişe diyor ki: “Cenab-ı Peygamber,  iki şeyden birini yapmak arasında muhayyer kaldığında, günah olmamak şartıyla daima iki şeyden en kolay olanı seçmiştir.” (13) Burada Hz. Peygamber’in fiil ve davranışı bize çok önemli bir kaide öğretiyor. Bir işin yapılışı için çeşitli yollar olduğunda, insanın bu seçimi yaparken uygulayacağı ölçü ve yöntemi bildiriyor.

Mesela, fakihler sahurun ne zamana kadar yenip, imsakın yani oruç tutmanın ne zaman başlayacağı konusunda ihtilafa düşmüşlerdir. Kimi orucun güneşin doğduğu andan itibaren başlayacağını söylemiş ve bu iddiasına iftarın güneşin batış anında olmasını delil getirmiştir. Kimi de orucun sabahleyin kırmızı aydınlığın ufukta yayıldığı anda başlayacağını söylemiş ve buna Hz. Peygamber’in hadisini delil getirmiştir. (14) Bazı fakihler de sabah beyaz aydınlık ufukta yayıldıktan sonra orucun başlayacağını söylemiş ve bu hususta Hz. Peygamber’in başka bir hadisini delil göstermiştir.

Böylece orucun başlangıcı hakkında üç değişik hüküm olduğu görülüyor. Şimdi bir müslümanın, oruç tutmak istediği zaman bunlardan hangisine göre hareket etmesi gerektiği sorusu ortaya çıkıyor.

Hz. Peygamber’in bizzat kendisinin uygulayarak ortaya koyduğu kaideye göre hareket edilecek olursa, şöyle cevap vermek doğru olur: Bu üç ihtilaflı başlangıç fikrinin her biri mademki delillere göre ileri sürülmüştür, o halde bunlardan birine göre hareket etmek caizdir.  Ama insanların durumları değişiktir. Bunun için kimsenin hepsine tek bir sözle, şöyle yapacaksın demeye hakkı olmamalıdır. Herkes kendi durumunu başkasından daha iyi bilir. Bu yüzden kişi, bu üç durumdan hangisi daha kolayına gelirse ona göre hareket etmeyi seçebilir. Herkesin kendi durumunu değerlendirme sorumluluğu kendisine aittir.

Eğer, güneşin doğmasından az önceye kadar yemek ve içmek mecburiyetinde kalırsa, onu kendisi tayin eder, yer ve içebilir. Başka bir defasında beyaz aydınlığın yayıldığı anda oruca başlayabilir, çünkü durumu öyle gerektirmiştir. Önemli ve doğru olan son sınırı bilmektir. Bu, güneşin doğuşu olduğuna göre, güneş doğmamak şartıyla istediği zaman sahur yiyebilir. Daha önce de yiyebilir. Güneşin doğuşunu daha iyi anlamak için, abdest alıp sabah namazını kılabilecek bir vakit kalana kadar sahur yemeği yemek de caizdir. İşte bu şekilde hareket etmek, dini sınır içinde kalmak üzere kolaylık ilkesine uymaktır. Ama ufukta yalancı bir aydınlık bile görülmeden zifiri karanlıkta oruca başlatmak, dinde kolaylık ilkesini çiğnemektir.

(13) Müslim, c.15, s.83 (Nebevi Şerhi ile), Buhari, c.7, s.101.

(14)Sahih Tirmizi c.3, s.224;Hüseyin Atay, Sahur Vakti, İslam Tetkikleri Enstitüsü, 7-3-4, İst., 1979,İst.Üni.Edebiyat Fakültesi.

Kaynak: Prof. Dr. Hüseyin Atay "Kur'an'a Göre Araştırmalar"

İslam

Merhabalar.

İslamın ana gayesi, insanın dünya ve ahiret mutluluğunu sağlamaktır. Ancak bu inkar edilemez ilk ve son ilkeye karşı çıkılmış, İslamın sadece ahiret mutluluğu için geldiği yalan yanlış asırlarca yazılmıştır. Bu yaklaşımı perçinlemek ve desteklemek için kurumlar (tarikatlar, ahiret terminalleri) ortaya çıkmıştır. Tarikatlar İslami ahiret dini yapıp kendileri dünyanın zevkini çıkarmaktadırlar. İslam toplumcu bir dindir. Bir toplumda insanların bir arada bulunması ve yaşaması gerekir. İnsanlar bir arada yaşamak üzere yaratılmışlardır. 

Din, her şeyden önce ilim, düşünce ve ahlak bütünlüğü içinde bir sistemdir. Dinin özünde ve temelinde bunlar vardır. Bunlardan biri, dinin temel öğeleri arasından çıkarıldığı zaman o din, insanların elinde bir oyuncak ve sömürü aleti haline gelir. Eğer bir dini çökertmek istiyorsanız, bunlardan birini, ikisini veya üçünü, o dinin temelinden çıkarın, böylece onu bir takım sömürücülerin, menavi mafyanın, eşkiyanın eline terk etmiş olursunuz. Onlar da milleti soyar, din adı altında dinlerinden, mallarından ederek köleliğe, esarete ve Allah'tan başkasına boyun eğmeye sürükler.

Müslümanların ilerleyebilmeleri için bu geleneksel din anlayışından kurtulmaları gerekir. Bu ise ancak, Kur’an’a dönüp onu çağa hem uygun, hem de yön verecek bir şekilde yorumlayarak yeni bir din anlayışı geliştirmekle mümkün olabilecektir.  Fakihlerin dininde, yani fıkıhta demokrasi yoktur, fikir hürriyeti yoktur, müslümana din hürriyeti yoktur ve yanlış bir hilafet anlayışı vardır. Sultanlık, diktatörlük, totaliter bir din ve idare anlayışı vardır. Resmi, gayrı resmi dini grupların ve dincilerin din dedikleri, fakihlerin fıkhı olan bu anlayıştır. Bu geleneksel din anlayışından farklı yeni bir din anlayışı geliştirilmedikçe ve ona karşı çıkılmadıkça müslümanların ilerlemesini mümkün görmeyen alimler, seslerini duyurmaya çalışıyorlar. İşte o alimlerden biri de yukarıda görüşlerini “Kur’an’a Göre Araştırmalar” kitaplarından alarak sizlerle paylaştığım Prof. Dr. Hüseyin Atay’dır.

Selam ve dualarımla.

Recep Altun

Can